Pasywna agresja, nazywana również agresją utajnioną lub agresją ucieczkową, to rodzaj zachowania, w którym osoba wyraża swoje negatywne uczucia, niezadowolenie lub opór w sposób niejawny lub pośredni, zamiast bezpośrednio i otwarcie komunikować swoje emocje lub potrzeby. To subtelna forma konfliktu, która może być szkodliwa dla relacji międzyludzkich. Oto kilka informacji na ten temat:
Zachowania pasywno-agresywne – przyczyny
- Unikanie konfrontacji: Osoby pasywno-agresywne często unikają bezpośrednich konfrontacji, bojąc się konfliktu lub nie chcąc narazić się na odrzucenie lub krytykę. Unikanie z kolei może mieć wiele źródeł i trudno jednoznacznie je określić.
- Brak umiejętności komunikacji: Czasem ludzie nie wiedzą, jak otwarcie wyrazić swoje uczucia, potrzeby lub frustracje, więc wybierają mniej bezpośrednie sposoby wyrażania swojego niezadowolenia.
- Manipulacja emocjonalna: Niektórzy ludzie używają pasywnej agresji jako formy manipulacji emocjonalnej, aby zdobyć uwagę lub osiągnąć swoje cele.
- Zaburzenia osobości.
- Wyuczone strategie radzenia sobie ze stresem. Bardzo często pasywna-agresja nie jest sygnałem ani złego charakteru, ani braku wychowania, a wyłącznie jedynym sposobem na radzenie sobie ze światem, jaki dana osoba zna lub niewłaściwym schematem przeniesionym z dawnych relacji (w tym rodzinnych).
- Próba ochrony przed dysonansem poznawczym. Zachowania pasywno-agresywne pozwalają w jakimś stopniu uciec od doświadczenia świadomości lub przyznania się do własnej agresji, czy nawet antypatii względem kogoś lub czegoś.
- Niskie poczucie własnej wartości: niedowartościowanie, lęki, frustracja, brak poczucia realnej kontroli czy sukcesu w życiu.
Przykładowe zachowania pasywnej agresji
- Omiłowywanie: Osoby pasywno-agresywne mogą wydawać się miłe i uprzejme na zewnątrz, ale w rzeczywistości ukrywają swoje negatywne uczucia i niezadowolenie.
- Złośliwe sarkazmy: Wyrażanie sarkastycznych lub ironicznych komentarzy lub żartów, które mogą być obraźliwe lub zadziwiające, ale są wygłaszane jako żart lub “żart”.
- Zaniedbywanie obowiązków: Celowe zaniedbywanie obowiązków lub zobowiązań w sposób, który wpływa negatywnie na innych.
- Milczenie: Osoby pasywne-agresywne mogą trzymać się z dala od dyskusji lub konfrontacji i pozostawać milczące w obliczu problemu, co sprawia, że inni są zdezorientowani co do ich stanu umysłu.
- Wykluczenie: pomijanie wysiłku, wkładu lub obecności pewnych osób również jest zachowaniem pasywno-agresywnym i chociaż wydaje się nader częste w społeczeństwie, zdecydowanie powinno być alarmujące.
- Upór i brak zgody na kompromisy: brak umiejętności “odpuszczania”.
- Niewypowiadanie si wprost: liczne aluzje, nawiązania, sugestie. Oczekiwanie od drugiej strony klasycznego wręcz “domyśl się”, czy “jak nie wiesz, o co mi chodzi, to twoja wina”.
- Obelgi pod pozorem prawienia komplementów lub troski. Zdania typu “Kasia sobie w życiu nie poradzi”, “ja tam nie oczekuję od Zenka/ciebie żadnych sukcesów”, “Tomka trzeba dosłownie wszystkiego uczyć”, “prawdziwa kobieta powinna mieć trochę tłuszczu, jak ty, nie te chude szczapy”, “musisz do tego jeszcze dorosnąć”, “bardzo proszę, żebyś bardziej dbał o swoje rzeczy/dzieci/obowiązki”. Jednym słowem: przypisywanie ludziom intencji, szufladkowanie, kategoryzowanie, celowe uwypuklanie ich problemów pod płaszczykiem pozytywnych wypowiedzi.
- Kontrolowanie pod pozorem troski: “daj, zrobię za ciebie”, “jak ja zrobię, będzie szybciej/lepiej/sprawniej”, potrzeba decydowania za kogoś i w imieniu kogoś. Brak zaufania podszyty niewiarą w cudze możliwości i wiara jedynie we własne. Blokowanie cudzych decyzji i prób poprzez niepozwalanie im na potencjalne błędy.
- Zaprzeczanie ewidentnym uczuciom: tutaj często mamy do czynienia ze sprzecznymi sygnałami. Całym sobą dajemy do zrozumienia, że coś jest nie tak. Zapytani odpowiadamy jednak, że wszystko w porządku. Zapytani chwalimy cudze rzeczy, patrząc jednocześnie z dezaprobatą. Uchylanie się od komentarza w sprawach ważnych – to wszystko, to kolejne przykłady zachowań pasywno-agresywnych.
Jak przestać być pasywno-agresywnym:
- Rozpoznaj własne zachowanie: Pierwszym krokiem jest świadomość własnych zachowań pasywnej agresji. Zastanów się nad tym, w jaki sposób reagujesz na konflikty lub niezadowolenie i czy unikasz bezpośredniej komunikacji.
- Pracuj nad komunikacją: Nauka efektywnej komunikacji jest kluczowa. Ucz się wyrażać swoje uczucia, potrzeby i frustracje w sposób otwarty i bezpośredni. Przyjmowanie odpowiedzialności za swoje emocje jest ważne.
- Słuchaj innych: Warto też słuchać innych i próbować zrozumieć ich punkt widzenia. To może pomóc w uniknięciu nieporozumień i konfliktów.
- Zgłaszaj problemy w miarę ich pojawiania się: Nie zwlekaj z wyrażaniem swojego niezadowolenia lub problemów. Im wcześniej wyrażysz swoje uczucia, tym łatwiej jest rozwiązać konflikt.
- Pracuj nad rozwiązywaniem konfliktów: Rozwijaj umiejętności rozwiązywania konfliktów, aby unikać uciekania się do pasywnej agresji jako formy unikania trudnych sytuacji.
Pamiętaj, że zmiana zachowań pasywnej agresji może wymagać czasu i wysiłku. Warto także rozważyć wsparcie terapeutyczne, aby lepiej zrozumieć swoje zachowanie i nauczyć się bardziej konstruktywnych sposobów radzenia sobie z emocjami i konfliktami.