Przebodźcowanie, inaczej nazywane przestymulowaniem to gorący temat ostatnich lat. Chociaż oczywiście nie jest prawdą, że ten problem pojawił się w ostatnich latach. Istniał zawsze.
W tym artykule przybliżymy, czym dokładnie jest przestymulowanie (przebodźcowanie) oraz z czego wynika, jak również, w jaki sposób je rozpoznać.
Przebodźcowanie dotyczy wszystkich osób. Dzieci, dorosłych, osób neurotypowych i neuroatypowych. Oczywiście niektórzy są na nie bardziej narażeni, a inni okazują się odporniejsi. Wynika to z wielu czynników. Stresory mogą mieć podłoże społeczne [czyli wynikać z trybu życia lub otoczenia], psychologiczne [opierać się na niskiej odporności na stres lub wystawieniu na długotrwały stres, przebytych traumach itd], jak i fizyczny/sensoryczny [bodźce dostarczane przez nasze zmysły].
Wszędzie, gdzie się obrócimy, jesteśmy wystawieni na bodźce. Nasze mózgi nieustannie przetwarzają tysiące różnych informacji. Przebodźcowanie pojawia się wtedy, gdy dla mózgu ta liczba okazuje się przytłaczająca. To po prostu przemęczenie układu nerwowego nadmiarem stymulantów.
O jakie bodźce chodzi? Dźwięki, zapachy, temperatura, bodźce wzrokowe (to, co widzimy – zmieniające się otoczenie, liczba szczegółów, światło, kolory, cienie), ludzie wokół… a także wiele innych czynników.
Badania wskazują, że najbardziej niebezpieczne dla naszego układu nerwowego (najszybciej prowadzące do przebodźcowania) to: źle dobrane światło, hałas oraz wystawienie na niewłaściwą temperaturę lub nagłe zmiany temperatury.
Co jednak ciekawe i ważne, wśród osób neuroatypowych, do przestymulowania może doprowadzić zbyt mała liczba bodźców. Jeśli jest ich w otoczeniu za mało, mózg zwyczajnie nudzi się i może sam wyszukiwać sobie nadmierną stymulację. Zauważa się takie zjawisko również wśród dzieci: nieumiejętność wyciczenia lub źle dobrane środowisko (za bardzo minialistyczne) może bardziej zadszkodzić nić pomóc.
Objawy przebodźcowania (przestymulowania)
Osoba przestymulowana może mieć bardzo wiele różnych objawów i wykazywać wiele trudności.
Należą do nich:
bóle głowy w tym migreny, ogólne poczucie zmęczenia, nerwowość, apatia, problemy z koordynacją ruchową i wzrokowo-ruchową, nudności, uderzenia zimna/gorąca, problemy z zaśnięciem lub nagłe zasypianie, napięcie mięśni oraz wiele innych.
Jak reaguje osoba przestymulowana? Jakie zachowania wynikają z objawów przebodźcowania?
Osoba przestymulowana może wykazywać szereg męczących dla siebie (a także otoczenia!) zachowań.
Warte wyszczególnienia są między innymi:
- wysoka męczliwość,
- narzekanie,
- krzyki,
- płacz,
- chwilowa wybiórczość pokarmowa,
- nadmierna ruchliwość,
- wydawanie dziwnych dźwięków [jęzki, piski, zawodzenie, wycie],
- uderzanie rękami i przedmioty wokół lub własne części ciała,
- skłonności do agresji słownej,
- nadmierne mruganie oczami lub zaciskanie powiek,
- zaciskanie pięści,
- bóle głowy i mięśni,
- problemy ze snem,
- słowotok,
- gubienie rzeczy,
- kłótliwość,
- szczypanie [siebie lub innych],
- wymioty,
- stukanie lub pstrykanie przedmiotami,
- nieumiejętność usiedzenia w miejscu przez dłuższą chwilę,
- napady głodu (zwykle połączone z apetytem na słodycze],
- potliwość,
- zadawanie “tysiaca pytań”,
- piskliwy lub podniesiony ton głosu,
- kruszenie i rozlewanie [niezborność ruchowa],
- potykanie się i przewracanie,
- poczucie, że “nogi się pode mną uginają”,
- krótkotrawałe, nagłe wyrzuty energii [do kilku minut].
Przebodźcowanie – kogo dotyczy
Należy pamiętać, że przebodźcowanie dotyka właściwie każdej grupy społecznej. Dotyczy nie tylko małych dzieci, ale równie często bywa uciążliwe dla dorosłych – zarówno neurotypowych, jak i atypowych [ADHD czy autystów]. Stresujący, szybki tryb życia oczywiście sprzyja pogłębieniu się objawów przebodźcowania, a te z kolei w wielu przypadkach mogą powodować zmiany neurologiczne, a także prowadzić nawet do chorób.
W kolejnym artykule dowiesz się, jak radzić sobie z przebodźcowaniem, jak go unikać i chronić swój organizm, a także jak minimalizować jego długotrwałe skutki.
