Prozopagnozja to zaburzenie percepcji wzrokowej, które polega na upośledzeniu zdolności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych już osób, a w niektórych przypadkach także ich wyrazu emocjonalnego, przy niezaburzonej percepcji wzrokowej innych obiektów.
Osoby z prozopagnozją często kompensują swoje trudności poprzez wykorzystywanie innych cech, takich jak fryzura, ubiór, czy charakterystyczne ruchy ciała, aby rozpoznać innych ludzi. Jednakże, pomimo tych kompensacji, mogą nadal doświadczać trudności w rozróżnianiu między twarzami, co może prowadzić do pewnych kłopotów społecznych. Szczególnym problemem osób cierpiących na prozopagnozję jest poznawanie nowych ludzi, wchodzenie w relacje, budowanie związków czy rozpoczynanie nowej pracy.
Szacuje się, że prozopagnozja występuje u około 2-3% populacji światowej.
Przyczyny prozopagnozji mogą być różne. Zaburzenie to może mieć postać nabytą, gdy pojawia się w wyniku uszkodzenia mózgu, lub wrodzoną, która przynajmniej w niektórych przypadkach ma podłoże genetyczne. Do prozopagnozji nabytej prowadzą zazwyczaj obustronne lub prawostronne uszkodzenia w obszarze skroniowo-potylicznym kory mózgowej. Inne przyczyny mogą obejmować udar niedokrwienny mózgu, ciężki uraz czaszkowo-mózgowy, guz mózgu zlokalizowany w płacie skroniowym, czy procesy neurodegeneracyjne np. choroby Alzheimera lub choroby Parkinsona.
Prozopagnozja nabyta jest nazywana również syndromem Brada Pitta. Nabyta oznacza, że występuje u pacjenta, który jak dotąd prawidłowo rozpoznawał twarze i wskutek uszkodzenia mózgu doszło u niego do upośledzenia tej zdolności.
Bardzo często osoby z prozopagnozją wrodzoną nie zdają sobie sprawy z obecności tych trudności. Uważają one często, że przecież wszyscy “mają tak samo”.
Skutki prozopagnozji mogą obejmować trudności z rozpoznawaniem twarzy bliskich i znajomych, a w skrajnych przypadkach nierozpoznawanie nawet własnej twarzy. Chorzy mogą mieć też problem z rozpoznawaniem miejsc, np. drogi do domu. W niektórych, skrajnych przypadkach prozopagnozja może przybrać ostrą formę. Wtedy mogą wystąpić iluzje wzrokowe (pod postacią błysków świetlnych), ślepota barw i ubytki w polu widzenia.
Podstawą rozpoznania ślepoty twarzy jest odpowiednio przeprowadzony wywiad kliniczny. W diagnostyce prozopagnozji testy również są wykorzystywane – pacjent proszony jest m.in. o wykonywanie zadań polegających na identyfikacji twarzy członków rodziny i przyjaciół na podstawie ich fotografii.
Zrozumienie prozopagnozji jest istotne, ponieważ może pomóc w dostosowaniu środowiska i wsparciu dla osób z tym zaburzeniem, umożliwiając im lepsze radzenie sobie w życiu codziennym.
