Koluzje to zjawisko bardzo często poruszane w trakcie psychoedukacji czy psychoterapii. Dlaczego? Otóż to zjawisko ma niesamowity wpływ na nasze codzienne życie. Zwłaszcza jeśli dochodzimy do wniosku, że nie udaje nam się w relacjach. Co ważne, wiele osób kojarzy koluzje wyłącznie ze związkami romantycznymi. Rzeczywiście jednak dotyczą one wszystkich relacji i więzi budowanych z nowopoznanymi ludźmi. Koluzje dotyczą nie tylko bliskich związków, ale mogą również pojawiać się w kontekście zawodowym czy społecznym.
Termin ten pochodzi od łacińskiego “collusio”, co oznacza “zderzenie” lub “konspiracja”. W kontekście psychologicznym koluzja odnosi się do sytuacji, w której osoby zaangażowane w relację wzajemnie wspierają swoje nierozwiązane problemy emocjonalne, co prowadzi do niezdrowych wzorców interakcji.
Koluzje powstają w wyniku nieświadomej gry między partnerami, którzy przyciągają się na podstawie komplementarnych potrzeb lub nieprzepracowanych konfliktów wewnętrznych. W efekcie blokowane są możliwości przepracowania problemów, z którym zmagają się osoby w takiej relacji. Interakcje wręcz wzajemnie napędzają niezaspokojone potrzeby, nieprzepracowane emocje. Mechanizmy powstawania koluzji mogą obejmować:
- Projekcję: Osoba przenosi na partnera własne nieprzepracowane uczucia lub lęki, oczekując, że partner będzie je rozwiązywał.
- Introjecję: Partner przejmuje cechy, uczucia lub zachowania drugiej osoby, czyniąc je częścią siebie, przez co traci własne cechy lub poczucie bycia sobą, przestaje wiedzieć, co naprawdę jest jego zdaniem/potrzebą, a co jedynie zostało narzucone przez drugą stronę.
- Idealizację i dewaluację: Jedna osoba idealizuje partnera, a druga przyjmuje tę rolę, z czasem jednak następuje dewaluacja, gdy rzeczywistość nie spełnia idealistycznych oczekiwań.
Koncepcja ta została rozwinięta przez szwajcarskiego psychoterapeutę Jürga Willego. Mamy kilka typów koluzji.
- Koluzja narcystyczna:
- Opis: Jeden z partnerów ma silne potrzeby bycia podziwianym i idealizowanym, podczas gdy drugi partner stara się spełniać te potrzeby, często kosztem własnej samooceny.
- Przykład: Partner A zawsze chce być w centrum uwagi i oczekuje ciągłego uznania, podczas gdy Partner B poświęca swoje potrzeby, aby zaspokoić te oczekiwania.
- Koluzja zależnościowa:
- Opis: Jeden z partnerów jest nadmiernie zależny emocjonalnie, a drugi przyjmuje rolę opiekuna, co prowadzi do utrwalenia tej dynamiki.
- Przykład: Partner A czuje się bezradny bez wsparcia Partnera B, który z kolei czerpie satysfakcję z bycia potrzebnym i opiekowania się Partnerem A.
- Koluzja kontrolna:
- Opis: Jeden z partnerów dąży do dominacji i kontroli, podczas gdy drugi partner przyjmuje postawę uległą, co prowadzi do wzajemnego wzmocnienia tych ról.
- Przykład: Partner A podejmuje wszystkie decyzje i kontroluje życie codzienne, podczas gdy Partner B unika odpowiedzialności i podporządkowuje się decyzjom Partnera A.
- Koluzja symbiotyczna:
- Obie osoby są nadmiernie zaangażowane w siebie nawzajem, co prowadzi do braku autonomii.
- Przykład: Osoby zaczynają żyć w totalnej symbiozie, powoli tracąc czas i możliwości na kontakt z innymi ludźmi. Mają poczucie, że nikogo więcej nie potrzebują, co prędzej czy później będzie bardzo zgubne.
Koluzje zazwyczaj wynikają z nierozwiązanych problemów emocjonalnych, które sięgają korzeniami dzieciństwa. Przyczyny te mogą obejmować:
- Niedostatek emocjonalny w dzieciństwie: Brak wsparcia emocjonalnego lub zaniedbanie może prowadzić do poszukiwania tego wsparcia w dorosłych relacjach.
- Traumy: Doświadczenia traumatyczne mogą prowadzić do powtarzania destrukcyjnych wzorców zachowań.
- Lęki i obawy: Lęk przed odrzuceniem, samotnością lub brakiem kontroli może prowadzić do nieświadomego podtrzymywania koluzji.
Koluzje mogą prowadzić do narastania frustracji i konfliktów w związku, ponieważ nie rozwiązują one rzeczywistych potrzeb i problemów partnerów. Rozpoznanie i zrozumienie tych dynamik może być kluczowe dla poprawy relacji i pracy nad indywidualnymi problemami.
Rozpoznanie koluzji w relacji jest pierwszym krokiem do jej przerwania. Oto kilka kroków, które mogą pomóc w rozpoznaniu i przerwaniu koluzji:
- Samorefleksja: Zastanów się nad swoimi wzorcami zachowań i emocji w relacji. Czy czujesz, że stale powtarzasz te same błędy?
- Komunikacja: Otwarte i szczere rozmowy mogą pomóc w rozpoznaniu i zrozumieniu niezdrowych wzorców.
- Terapia: Skorzystanie z pomocy terapeuty może być kluczowe w rozpoznaniu koluzji i nauce nowych, zdrowszych wzorców interakcji.
- Praca nad sobą: Rozwój osobisty i praca nad własnymi lękami oraz przekonaniami może pomóc w unikaniu koluzji w przyszłości.
